چرا شرق آفریقا، منطقه ای است که سریع ترین رشد را در قاره آفریقا داراست؟
رواندا با 7/8 درصد رشد، اتیوپی با 4/7 درصد و تانزانیا با 8/6 درصد رشد. در مقایسه، رشد اقتصادی در کل قاره 4/3 درصد ثبت شده است درحالیکه میانگین رشد در شرق آفریقا در دوره مشابه 5 درصد می‌باشد.
این منطقه (شرق آفریقا) بیشترین رشد اقتصادی دنیا را با کسب 3 جایگاه از 10 اقتصاد روبه رشد در دنیا بدست آورده است.
از بین 5 اقتصاد بزرگ آفریقا یعنی الجزایر، مصر، مراکش، نیجریه و آفریقای جنوبی، هیچ یک در شرق واقع نشده‌اند. شرق آفریقا کمتر از 20 درصد کل GDP (تولید ناخالص داخلی) قاره آفریقا را تشکیل می‌دهد.
کشورهای شرق آفریقا چه کار متمایزی را نسبت به دیگر مناطق قاره انجام می دهند که ظاهراً پتانسیل بیشتری نسبت به کشورهای دیگر آفریقا دارند؟
بر ما پوشیده نیست که شرق آفریقا به خاطر برخی از زیباترین مناطق حیات وحش در دنیا معروف است و اینکه این منطقه جایگاه بلندترین کوه قاره آفریقاست ولی این‌ها پاسخ این سؤال که چرا این منطقه بر دیگر مناطق پیشی گرفته است نیست!
امروز، درخواهیم یافت که چرا شرق آفریقا سریع‌ترین رشد اقتصادی را در قاره دارد. همچنین، کنیا در حال ساخت خط راه آهن استاندارد 1000 کیلومتری است که مومباسا را به مالابا با هزینه سرسام آور 9.9 میلیارد دلار متصل کند.
تانزانیا نیز از این قائله دور نیفتاده و شروع به ساخت یک بندر عظیم در شهر تاریخی سواحلی باگامایو با هزینه 11 میلیارد دلار کرده است تا در رقابت برای تبدیل شدن به نیروگاه اقتصادی منطقه‌ای شود.
اقتصاد دانان پیش‌بینی می‌کنند که اقتصاد شرق آفریقا به شکوفایی خود به علت پروژه‌های زیرساختی در شرایط متعادل ادامه خواهد داد.
1) سرمایه گذاری
شرق آفریقا یک سایت ساختمانی بزرگ با میلیاردها دلار پولی است که برای پروژه‌های زیرساختی در سراسر منطقه سرازیر می‌شود.
برخی از بزرگترین پروژه‌های زیرساختی که هم اکنون در قاره آفریقا در حال انجام می‌باشند، در شرق آفریقا هستند.
هم اکنون کار بر روی سد رنسانس بزرگ اتیوپی در حال انجام است. کار بر روی این سد 6.000 مگاواتی در سال 2011 آغاز شده و وقتی که پروژه تکمیل شود، پروژه 8.4 میلیارد دلاری، بزرگترین سد هیدروالکتریکی در قاره آفریقا خواهد بود.
2) جو سیاسی پایدار
به استثنای کشور سومالی که درگیر جنگ داخلی است، بقیه منطقه شرق آفریقا نسبتاً از ثبات سیاسی بهره‌مند هستند. اتیوپی اخیراً توافق‌نامه صلحی را با همسایه‌اش از اریتره امضا کرده است که به کشمکش‌هایی که دهه‌ها ادامه داشته است، پایان می‌دهد.
کنیا، تانزانیا و رواندا همگی از شرایط صلح آمیز سیاسی بهره می‌برند.
یک جو سیاسی پایدار، فرصتی برای سرمایه گذاری و رشد است از آنجایی که سرمایه گذاران می‌خواهند از ایمنی اطمینان حاصل کنند، در این بین از کنیا انتظار می‌رود که به خاطر جَو سیاسی صلح آمیز، رشد سریع تری داشته باشد.
3) سادگی انجام کسب و کار
از بین 10 کشوری که آسان‌ترین پروسه کسب و کار را در قاره آفریقا دارند، 3 کشور در شرق آفریقا واقع شده‌اند. رواندا در رتبه دومین کشوری در آفریقا است که کسب و کار آسان در آنجا انجام می‌شود. کنیا رتبه چهارم و سیشلز رتبه دهم را دارد.
شاخص آسانی انجام کسب و کار برای اندازه گیری مقرراتی است که مستقیماً شرایط عمومی‌تری را از قبیل مجاورت مردم با بازارهای بزرگ، کیفیت زیرساخت، تورم یا جرم را اندازه نمی‌گیرد.
رواندا وظیفه ثبت کالاها را با استفاده از خدمات آنلاین که ثبت انتقال املاک تسهیل می‌کند، آسان کرده است. این کشور سیستم رجیستری مؤثری را دارد که 7 روز برای انتقال ملک طول می‌کشد و هزینه آن 1 درصد از ارزش ملک می‌باشد. در این اندیکاتور (نشان گر) رواندا اکنون رتبه دوم در جهان است.
در کنیا، پرداخت مالیات آنلاین شده است تا به کسب و کارها کمک کند مالیات خود را سریع‌تر پرداخت نمایند، این کار باعث می‌شود مردم فرصت پرکردن فرم‌ها و پرداخت مالیات بر درآمد شرکت‌ها را به صورت آنلاین انجام دهند به جای این طرف آن طرف رفتن برای جمع آوری اسناد مختلف.
در این کشور همچنین شرکتی آغاز به کار کرده است که «پنجره واحد» ارائه می‌دهد. این کار، مقدار زمانی را که برای جمع آوری اسناد لازم طول می‌کشد را کاهش می‌دهد.
4) صادرات شبکه ای
شرق افریقا، یک منطقه صادرکننده است و اکثر صادراتشان محصولات کشاورزی هستند. اتیوپی، بزرگترین صادرکننده قهوه و دومین صادرکننده بزرگ گل در آفریقا می‌باشد.
کنیا، بزرگترین صادرکننده گل می‌باشد که بیش از یک میلیارد دلار را در سال 2018 از این طریق کسب درآمد کرده است.
رواندا همچنین مقدار قابل توجهی از قهوه، چای و قلع را صادر می‌کند. با صادراتی که به ندرت دستخوش نوسانات قیمتی هستند، اقتصاد شرق آفریقا به نظر می‌رسد که بر پایه یک تکه صخره قرار داشته باشد.
تانزانیا نیز مقدار قابل توجهی از قهوه و تنباکو را صادر می‌کند.
در کنار صادرات تلاش‌هایی توسط دولت‌ها در منطقه ایجاد شده است که تولید محلی را درکشور ترغیب نمایند.
برای مثال، در رواندا دولت یک سیاست «ساخت رواندا» را در سال 2016، اتخاذ کرده است که کمبود تجارت را تا 36 درصد کاهش داده است.
دولت همچنین ارزش کل صادرات را تا حدود 69 درصد از حدود 558 میلیون دلار تا 943 میلیون دلار افزایش داده است. به تولیدکنندگان محلی خیلی زود این اختیار و قدرت داده شده است که برای بازارهای محلی و صادراتی تولید انجام دهند.
5) اقتصاد متنوع
اقتصاد منطقه شرق آفریقا تقریباً به تنوع کشورهای درون منطقه شرق آفریقاست. درحالیکه اقتصادهای بزرگتر منطقه، مثل کنیا و تانزانیا، اقتصادشان را وابسته به کشاورزی، توریسم بنا نهاده‌اند.
اقتصاد سودان جنوبی کاملاً برپایه نفت است. اقتصاد رواندا برپایه کشاورزی و خدمات بنا نهاده شده است. اقتصاد سیشلز برپایه ماهیگیری و توریسم شکل گرفته است.
هرکشور در منطقه شرق آفریقا، اقتصاد متمایز و متنوعی دارد که با محصولات مختلف، کالاها و خدمات شکل گرفته است. این باعث شده است که منطقه شرق آفریقا معدن طلایی برای سرمایه گذاران باشد.
بخش دیگری که شرق آفریقا به دنبال سلطه در آن است مرکز فناوری است. کنیا پیش از این 50 مرکز فناوری را دارد و رتبه چهارم را در قاره آفریقا از این بابت کسب کرده است.
رواندا نیز برای داشتن سهمی از اقتصاد فناوری در آفریقا می جنگد. کیگالی، پایتخت رواندا پیشتر به یک مرکز فناوری منطقه‌ای در شرق آفریقا تبدیل شده است و میزبان رویدادهایی مثل اجلاس فناوری آفریقا و GSMA موبایل 360 آفریقا می‌باشد.
- علی‌رغم این نکات مثبت، رشد قوی شرق آفریقا با کاهش قابل توجه و متناسب فقر و نابرابری تطابقی ندارد.
منطقه شرق آفریقا با فقر بالا، نابرابری و نرخ بیکاری‌اش همچنان شناخته می‌شود ولی در حال پیشرفت چشمگیری در مقایسه با دیگر مناطق قاره آفریقا است.
برای مثال درحالیکه شرق آفریقا 3.33 درصد از جمعیتش با 90.1 دلار یا کمتر از آن در روز 3.55 درصد با 10.3 دلار در روز زندگی می‌کنند، کشورهای پایین صحرای آفریقا، به طور میانگین 1/42 (کمتر از 90.1 دلار) و 3.66 درصد (کمتر از 10.3 دلار) زندگی را می‌گذرانند.
این منطقه پیش‌بینی می‌شود که 5 درصد تا سال 2020 رشد کند رقمی که خیلی بیشتر از پیش‌بینی رشد قاره که 4 درصد می‌باشد، است؛ یعنی اینکه با این روند رشد اقتصادی تانزانیا و کنیا جای 5 کشور بزرگ را در آفریقا خواهند گرفت.
